image
Κωνσταντίνος Βολανάκης

Ζωγράφος, γνωστός ως ο «πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας». Μαθήτευσε στη Σχολή του Μονάχου και συνδύασε τον ακαδημαϊκό ρεαλισμό με τις νεωτεριστικές προ-ιμπρεσιονιστικές τάσεις των υπαιθριστών ζωγράφων.

Η θεματογραφία του ήταν κυρίως θαλασσογραφίες, ηθογραφικά καιιστορικά θέματα και λιγοστές τοπιογραφίες στην πρώιμη περίοδο της καριέρας του.

Τα έργα του είναι υψηλής αισθητικής και μοναδικής καλλιτεχνικής ποιότητας, έχουν αρμονία, ρυθμό και ισορροπία στη σύνθεση. Συνδυάζουν την επιλεκτική λεπτομερή καταγραφή με τη σχηματική χρωματική απόδοση. Οι συνθέσεις του, πάντα ιδιαίτερα αφηγηματικές, τονίζουν δεξιοτεχνικά την απεραντοσύνη της θάλασσας, την αίγλη του θαλάσσιου τοπίου και τη σιωπή του, σε αντίθεση με τα θορυβώδη αστικά περιβάλλοντα.

menimage
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης γεννήθηκε στο τουρκοκρατούμενο Ηράκλειο της Κρήτης το 1837, όπου είχαν εγκατασταθεί οι ρεθυμνιακής καταγωγής γονείς του. Πέρασε ένα μέρος των μαθητικών του χρόνων στο Ηράκλειο και συνέχισε το σχολείο στη Σύρο. Το 1856 εγκαταστάθηκε στην Τεργέστη και εργάστηκε ως λογιστής στον οίκο εμπορίας ζαχάρεως του Γιώργου Αφεντούλη, συζύγου της αδελφής του. Ο Αφεντούλης θαύμασε τα σκαριφήματα του Βολανάκη, που ζωγράφιζε στα περιθώρια των λογιστικών βιβλίων, και το 1860 τον έστειλε να σπουδάσει στην Ακαδημία του Μονάχου κοντά στους Βαυαρούς καθηγητές Καρλ φον Πιλότυ και Βίλχελμ φον Κάουλμπαχ. Στη συνέχεια ο Βολανάκης έζησε στη Βιέννη και στην Τεργέστη, μέχρι που το 1883 επέστρεψε με την οικογένειά του στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά μέχρι τον θάνατό του, το 1907.
Εργογραφικά στοιχεία

Το 1867 πήρε το πρώτο βραβείο ζωγραφικής στον διαγωνισμό της αυστριακής κυβέρνησης με θέμα τη «Ναυμαχία της Λίσσας». Το βραβείο, εκτός από το έπαθλο των 1.000 χρυσών φιορινιών, συνοδευόταν και από ταξίδια με το Πολεμικό Ναυτικό της Αυστρίας για 3 χρόνια. Με αφορμή αυτά τα ταξίδια στην Αδριατική για να γνωρίσει τον τόπο της ναυμαχίας, φιλοτέχνησε μια δεκάδα έργα με πλοία και θάλασσα, όπως «Το Πλοίο Kaiser» κ.ά.
Το 1868 έλαβε μέρος στην Ετήσια Διεθνή Έκθεση της Καλλιτεχνικής Εταιρείας στη Βιέννη και το έργο του αγοράστηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ για το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης με 1.000 φιορίνια. Σήμερα το έργο αυτό βρίσκεται στην Hofburg, στα πρώην αυτοκρατορικά ανάκτορα, στη Βιέννη.

Το 1868, 1869 και 1872 πήρε μέρος στις εκθέσεις της Καλλιτεχνικής Εταιρείας του Μονάχου.

Το 1873 εξέθεσε στην Έκθεση της Καλλιτεχνικής Εταιρείας στο Μόναχο και στην Έκθεση της Καλλιτεχνικής Εταιρείας στη Βιέννη.

Το 1876 παρουσίασε στη δεύτερη έκθεση των ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι το έργο «Πανηγύρι στο Μόναχο» φιλοτεχνημένο με ελεύθερες πινελιές.

Το 1877 εξέθεσε στο Λονδίνο το έργο του η «Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ», το οποίο αγοράστηκε από το Υπουργείο Ναυτικών της Αγγλίας.

Το 1877 και 1878 έλαβε μέρος στην έκθεση της Καλλιτεχνικής Εταιρείας του Μονάχου.

Το 1881 συμμετείχε σε έκθεση στην Οικία Μελά.

Το 1882 φιλοτέχνησε τη «Ναυμαχία της Σαλαμίνας», ύστερα από παραγγελία του Ελληνικού Κράτους, την παρουσίασε στα Ανάκτορα το 1883 και σήμερα βρίσκεται στο Αρχηγείο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στην Αθήνα.

Το 1883 επέστρεψε στην Ελλάδα και διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή των Ωραίων Τεχνών (μετέπειτα Ανώτατη Σχολή των Καλών Τεχνών). Δίδαξε το μάθημα της Στοιχειώδους Γραφής και Αγαλματογραφία.

Το 1885 εξέθεσε στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» στην Αθήνα.

Το 1886 εκθέτει στο δημαρχείο του Πειραιά.

Το 1888 συμμετείχε στην Πανελλήνια Έκθεση στο Ζάππειο Μέγαρο και στα τελευταία Δ΄ Ολύμπια στο Ζάππειο, όπου πήρε το αργυρό μετάλλιο.

Το 1889 του απονεμήθηκε ο Αργυρούς Σταυρός του Σωτήρος.

Το 1890 εξέθεσε ξανά στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» στην Αθήνα.

Το 1894 παρέδωσε στα βασιλικά ανάκτορα της Αθήνας το έργο «Έξοδος του Άρεως», ύστερα από δική τους παραγγελία.

Το 1895 ίδρυσε στον Πειραιά το «Καλλιτεχνικόν Κέντρον», σχολή ζωγραφικής, και δίδασκε ο ίδιος.

Το 1896 έλαβε μέρος στην έκθεση στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην Αθήνα.

Το 1900 εμφανίστηκε στην Αθήνα, στην έκθεση της Εταιρείας των Φιλότεχνων και στην Έκθεση της Ένωσης των Καλλιτεχνών στον περίβολο της Βουλής.

Το 1902 εξέθεσε έργα του στον Παρνασσό, στην Καλλιτεχνική Έκθεση της Εταιρείας των Φιλοτέχνων στο Φάληρο και στην Καλλιτεχνική Έκθεση Αθηνών στο Δημαρχείο.

Το 1903 συμμετείχε στη Διεθνή Έκθεση των Αθηνών και τιμήθηκε με αργυρό βραβείο, στον Παρνασσό και στη β΄ Καλλιτεχνική Έκθεση του Πανιωνίου Συλλόγου στη Σμύρνη. Την ίδια χρονιά παραιτήθηκε από τη Σχολή Ωραίων Τεχνών για λόγους υγείας.

Το 1904 έλαβε μέρος στη Διεθνή Έκθεση Αθηνών.

Το 1906 συμμετείχε στη Ευρωπαϊκή Έκθεση του Μπορντώ και βραβεύτηκε.

Από το 1903 έως και το 1907 πέρασε μια δύσκολη οικονομικά και ψυχολογικά περίοδο.

Έργα του Κωνσταντίνου Βολανάκη υπάρχουν σε σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη, Εθνική Πινακοθήκη-Κουμαντάρειος Πινακοθήκη Σπάρτης, Εθνική Πινακοθήκη-Παράρτημα Κέρκυρας, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας, Μουσείο Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης, Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος, Συλλογή έργων τέχνης της Εθνικής Τράπεζας, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αρχηγείο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στην Αθήνα, Συλλογή του Ιδρύματος «Ευαγγελίστρια» της Τήνου, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη.

Βιβλιογραφία

Μιλτιάδης Βολανάκης, Ο πατέρας μου, σύντομον βιογράφημα του θαλασσογράφου, Αθήνα 1963

Νέλλη Μισιρλή, «Νεοέλληνες Θαλασσογράφοι», στο Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία (1453-1850), Αθήνα 1972, σ. 303-314

Μανόλης Βλάχος, Ο ζωγράφος Κωνστ. Βολανάκης (1837-1907), διδακτορική διατριβή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 1974

Μανόλης Βλάχος, Κωνσταντίνος Βολανάκης, στη σειρά «Οι Έλληνες ζωγράφοι», τόμ. 1, Αθήνα 1974

Στέλιος Λυδάκης, Λεξικόν των Ελλήνων Ζωγράφων και Χαρακτών, τόμ. 4, Αθήνα 1976, σ. 58-59

Μανόλης Βλάχος, Ο ζωγράφος Κωνστ. Βολανάκης, Αθήνα 1994

Στέλιος Λυδάκης, Ο Βολανάκης, Αθήνα 1997

Μανόλης Βλάχος, «Βολανάκης Κωνσταντίνος», Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών, τόμ. 1, Αθήνα 1997

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Διάλογος με το φως και το χρώμα: Τα πρώτα ιμπρεσιονιστικά σκιρτήματα, επιβιώσεις του Ιμπρεσιονισμού στους ακαδημαϊκούς ζωγράφους, στον τόμο Λαμπράκη Πλάκα, 1999, σ. 352-354

Όλγα Μεντζαφού-Πολύζου, Η τοπιογραφία στην ελληνική ζωγραφική του 19ου αιώνα, στον τόμο Λαμπράκη Πλάκα, 1999, σ. 101-113

Μανόλης Βλάχος, Κωνσταντίνος Βολανάκης, Αθήνα 2006

Μανόλης Βλάχος, Η νεώτερη ελληνική ζωγραφική στη συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 2007, σ. 108-140, αρ. 24-322007, σ. 108-140, αρ. 24-32

Μαριλένα Ζ. Κασσιμάτη (επιμέλεια), Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής της θάλασσας, κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009

Μανόλης Βλάχος, Βολανάκης, Αθήνα 2016

Τάκης Μαυρωτάς (επιμέλεια), Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας, κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Β&Μ Θεοχαράκη, Αθήνα 2018

Θοδωρής Κουτσογιάννης (επιμέλεια), Κωνσταντίνος Βολανάκης, Νόστος της Θάλασσας. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, κατάλογος έκθεσης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, Αθήνα 2023

Wikipedia

Artnet

Metapedia

ΕΡΤ (Επεισόδιο:004 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ 1837-1907 / 0000024792 )

Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη © 2024 | Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος
Πολιτική Απορρήτου Όροι Χρήσης Συντελεστές